BRENG JE TEAM IN BEWEGING

Het Teamwiel® – Zes succesfactoren voor teamwerk

Eerlijk? Ik geloof niet dat er zoiets bestaat als een toverformule voor teamwerk die ontraadseld, ontfutseld of ontmaskerd kan worden. En die vervolgens kan worden opgeknipt in keurige toetslijstjes, bollenschema’s en tiengebodenmodellen zodat adviseurs, managers en professionals deze kunnen ‘toepassen’ op verzamelingen mensen die tot team ‘gesmeed’ moeten worden. Soms werkt het, en soms ook niet. Er is geen recept, teamwerk is niet op bestelling te krijgen.

In dit artikel

Teamwerk niet op bestelling

Dat gezegd hebbende, ben ik er geen voorstander van teams aan hun lot over te laten. Vooral niet als groepjes mensen ongevraagd het etiket ‘team’ opgeplakt hebben gekregen, hetgeen in organisaties aan de orde van de dag is. Mensen die aan hun samenwerking moeten of willen werken kunnen wel degelijk iets doen. Zelf, of onder begeleiding. Een handig model, maar dus géén blauwdruk, is het nu volgende teamwiel (in de volksmond ‘Karrewiel’ genoemd). Hierin wordt een zestal succesfactoren toegelicht, die in hun samenhang, indien vervuld, het ontstaan van een (h)echt team niet garanderen maar wel dichterbij brengen.

Gebruiksaanwijzing bij het teamwiel

  • Elk factor kan – indien goed nageleefd door de teamleden – mee­hel­pen bij het vormen van een effectief team. De resultaten ervan liggen op de spaken van het wiel. Resulta­ten die leiden tot waar het om draait: geïnspireerd samenwerken. Doelgericht­heid levert bijvoor­beeld ‘uitdaging’ op en flexibili­teit leidt tot ‘ontwik­keling’.
  • Het wiel is rond. De zes factoren hangen onderling samen. Zo kun je geen open en directe communica­tie hebben zonder respect voor elkaar.
  • De factoren zijn in evenwicht. Als één ervan onder- of oververtegenwoordigd is komt er een slag in het wiel.
  • Een groot wiel loopt soepeler dan een klein wiel. Elk team kan groeien.
  • Een wiel met meer spaken is steviger. Elk team kan eigen factoren formuleren. Het model kan worden aangevuld.
  • Probeer elk van de succesfactoren te vertalen in concreet gedrag. Gewenst en ongewenst.

teamwiel uit team-op-vleugels 2009 martijn vroemen teamwerk (6)

1. Motiverende doelstellingen

Deze succesfactor is even vanzelfsprekend als onvoldoende. Het hebben van een duidelijk omschreven doelstelling, het streven naar een concreet resultaat, dat is wat het team zin en identiteit geeft. Een goed en werkbaar doel zit allereerst bij elk teamlid in het hoofd. Iedereen kan het omschrijven, liefst in concrete, meetbare en specifieke termen. Het is verbazingwekkend om te zien hoeveel verschillende antwoorden je krijgt als je vraagt aan een (management)team: ‘wat is jullie doel?’ Werkbare doelen zijn niet alleen duidelijk, ze worden ook door iedereen gedragen, het zit met andere woorden ook in het hart. Een goed doel is uitdagend, je wordt er warm van. Ten slotte moet iedereen het doel kunnen vertalen in taken en bezigheden. In gedrag. Het doel zit dan ook in de handen.

2. Gedeelde verantwoordelijkheid

Hét kenmerk van teams is dat verantwoordelijkheid gezamenlijk is. Je laat niet je collega’s de kastanjes uit het vuur halen. Voorwaarde is natuurlijk wel dat iedereen invloed en zeggenschap heeft. Je voelt je nou eenmaal niet snel verantwoordelijk voor iets dat je is opgedragen of afgedwongen. Hier zie ik in de praktijk een flinke kloof tussen droom en daad. Samen besluiten nemen is maar al te vaak een ritueel. De kaders, de systemen, het ‘moeten’ is te strak en managers kunnen het als puntje bij paaltje komt toch niet (los)laten.

In succesvolle teams voelt men, om met een modewoord te spreken, eigenaarschap. Zelf meebeslissen, gehoord zijn, invloed kunnen uitoefenen, dat is wat mensen verbindt aan de doelen van het team, en daarmee ook aan elkaar. Helaas schiet dit ook wel eens door. Iedereen moet overal z’n plasje over doen met als gevolg dat uiteindelijk niets tot stand  komt.

3. Open communicatie

Communicatie is de smeerolie in het team. Zonder uitwisseling tussen teamleden is er geen mogelijkheid voor samenwerking. Maar communicatie is meer dan alleen het overdragen van benodigde (project)informatie. Het gaat ook over het kneden van relaties en het verzorgen van de broodnodige helderheid. Teams waarvan de leden geografisch verspreid zijn, hebben daarom een grote handicap.

Maar zelfs als iedereen in dezelfde kantoortuin zit wil dit nog niet zeggen dat er goede communicatie is. Je hoort soms mensen klagen over wederzijds onbegrip die slechts door een ladekast of systeemwandje van elkaar gescheiden zijn. Vooral als het druk is, of als er slechte vergaderdiscipline is, ligt gemakzuchtigheid op de loer. Eventuele onvrede vindt dan makkelijk een uitweg in geroddel bij de koffieautomaat. Geen somber plaatje, maar praktijk in elk kantoor. Wat helpt is: leren om goed en gericht te vergaderen, en om eerlijke feedback te (durven) geven aan elkaar zonder dat het te veel pijn doet.

4. Respect voor verschillen

Vraag wat de basis is voor een goed team en ‘vertrouwen’ zal uit alle kelen klinken. Vertrouwen is in veel organisaties schaars: het komt te voet en gaat te paard. Vooral in een omgeving waarin mensen op individuele prestaties worden ‘afgerekend’, waarin men overal politiek gedrag om zich heen ziet en waarin om de haverklap onzorgvuldig  met mensen wordt omgegaan in over elkaar buitelende verandertrajecten is het vertrouwen zwaar op de proef gesteld. Daar komt nog een complicerende factor bij: in teams is het

hebben van verschillende vaardigheden, karakters en kwaliteiten een voordeel. Maar in die verschillen ligt ook de mogelijke bron van onbegrip en conflict. Daarom zal er in elk team aandacht voor elkaar moeten zijn en respect voor elkaars verschillen. Het kan dus geen kwaad elkaar wat beter te leren kennen, en dat gaat verder dan eens per jaar een middag naar een pretpark met lopend buffet.

5. Flexibel aanpassen

De roep om rust en regelmaat klinkt in veranderverslaafde organisaties luider dan ooit. Toch zal ook het succesvolle team met constante verandering moeten omgaan. Niet omdat we verandering nou zou leuk vinden, maar  omdat het een gegeven is. Zo’n verandering kan van buiten het team komen, zoals een wijziging van de projectspecificaties. Of de verandering komt als het ware van binnenuit, omdat teamleden op nieuwe ideeën komen en doelen of werkwijze ter discussie willen stellen. Een flexibele opstelling is dan handig.

Dat geldt ook wanneer de samenstelling van een team wijzigt. Zoiets vraagt veel van het aanpassingsvermogen van teamleden, omdat bij vertrek of komst van een teamlid de interne dynamiek vaak ingrijpend verandert.

6. Initiatief tonen

Initiatief tonen betekent dat de teamleden daden aan woorden koppelen. Dat ze actief zijn in plaats van passief en dat ze uit eigen beweging dingen beginnen. Niemand heeft iets aan een goed idee als het niet opgepakt wordt. Verantwoordelijk zijn betekent dat je niet alleen problemen waarneemt, maar dat je ook tot handelen overgaat. Initiatief tonen is verder kijken dan je taakom­schrij­ving lang is.

Een gebrek aan initiatief is niet alleen nadelig voor het team, het is tevens één van de duidelijkste signalen dat het niet goed zit. Deze laatste succesfactor is daarom hét bewijs van gezonde samenwerking. Voor teamleiders en managers is deze laatste succesfactor vaak een persoonlijk kwelling. Enerzijds willen ze graag dat het team ‘zelf’ denkt en doet. Anderzijds kunnen ze er met hun handen niet van afblijven. Toch is het geven van ruimte en vertrouwen waar het om draait. Tenminste, als je écht een team wenst waar het bruist en waarin mensen pro-actief zijn.

Toepassing van het model

Het is misschien verleidelijk om als manager of adviseur met het teamwiel in de hand even een diagnose te stellen over het team. Gelukkig is dat in de praktijk niet nodig. Teams blijken uitstekend in staat om het eigen functioneren met behulp van het teamwiel te evalueren. Meestal weten ze zonder het model ook wel waar de schoen wringt, maar dan is het model handig om de over de drempel van bespreekbaarheid te stappen.

Wees niet te snel tevreden met een grote-stappen-snel-thuis diagnose van het probleem. Als er echte pijn is in het team wil het wel eens uitwijken naar een snelle probleemdefinitie. Dóórvragen op concreet gedrag, op praktijkvoorbeelden, desnoods op de persoon af, kan helpen om een slag dieper te komen.

In het gevoelsleven van een team, in de onderstroom van de teamdynamiek zitten soms dieperliggende patronen van belangentegenstellingen, vooroordelen, angsten of irritaties. Het teamwiel maakt praten over het team makkelijk, maar pas op voor oppervlakkige, overhaaste conclusies. Als een team dus na een kwartiertje heen en weer praten opgelucht concludeert: ‘oh, we moeten gewoon wat beter communiceren’, dan kun je ervan uitgaan dat de kern niet is geraakt.

Conclusie

Verwacht niet dat je met een aantal simpele trucs een ideaal team kunt smeden. Maar als je met een paar mensen geïnspireerd wilt samenwerken, verwacht dan ook niet dat het altijd vanzelf gaat. Geef het team aandacht en zorg. Sta eens echt stil bij ‘hoe het gaat’. Neem de tijd met elkaar om – los van de inhoud – te beluisteren hoe iedereen erbij zit. Stop de waan van de dag en loop gezamenlijk de succesfactoren na. Soms geeft dat opluchting, soms is het even slikken.

Training Teamontwikkeling

Al meegemaakt dat je investeert in het team, maar er verandert niks? De meeste teamontwikkeling faalt niet omdat je de dingen verkeerd doet, maar omdat je de verkeerde  dingen doet. Leer nu in een intensieve dag werken met het Teamwiel. Je kunt dan een feilloze diagnose maken van het team en je weet meteen waar je moet beginnen. Super energieke dag, waarin je 13 tools en werkvormen leert.

Aanverwante artikelen

20 Modellen om naar teamrollen te kijken

Tips voor online vergaderen en trainen. Hoe hoort het?

Voorkom valse start met een psychologisch contract (5 tips)

20 Modellen om naar teamrollen te kijken

Groepsdynamiek in 12 Angry Men

Geef een reactie

3 reacties

  1. Interessante opzet en komt tegemoet aan een aantal componenten die het karakter of gedrag van mensen raakt. Ik heb wel een vraag over het model. Hoe kun je de zes componenten van het model inzichtelijk krijgen. Neem bijvoorbeeld Respect voor verschillen, dus vertrouwen, wat in mijn optiek wel de belangrijkste is, hoe helpt het model om dit goed in beeld te krijgen? Welke stappen moet je nemen om hier inzicht in te krijgen? Ik stel deze vraag om wellicht het model op te nemen in de 5e druk van Business- en Managementmodellen.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Welk account wil je maken?

Minimaal 8 tekens, 1 hoofdletter, 1 cijfer en 1 leesteken. Gebruik geen wachtwoord dat je elders ook gebruikt.

Aanmelden Ask me Anything

Zit je met een casus? Een lastige klus? Iets met je team of je rol als teamcoach of teamleider? Kom naar een online AmeA sessie, je mag alles vragen. Meld je aan! Het is van 10.00 tot 11.30. Kom wel op tijd, eerder weggaan kan.

Boek aanbevelen

Bestand delen

Je kunt een pdf-bestand delen op onze site. Een artikel, of iets anders moois. Stuur het ons en wij plaatsen het onder jouw naam op onze Download & Delen pagina.

Werkvorm posten

De instructie
Helder en in hele zinnen. Geen telegramstijl. Gebruik stappen of nummers. Of tussenkopjes in vet. Geef eventueel variaties of tips aan het eind. Doe géén copy-paste van een andere site of ander document!!

Account aanpassen

Minimaal 8 tekens, hoofdletter, cijfer en speciaal teken. Gebruik geen ww dat je elders gebruikt. 

Minimaal 8 tekens, 1 hoofdletter, 1 cijfer en 1 leesteken. Gebruik geen wachtwoord dat je elders ook gebruikt.

Minimaal 8 tekens, 1 hoofdletter, 1 cijfer en 1 leesteken. Gebruik geen wachtwoord dat je elders ook gebruikt.

Let op – als je geen bevestiging hebt ontvangen is het maken van je account niet gelukt. Je kunt dan niet inloggen.

Profiel maken of aanpassen

Leuk als je zichtbaar wilt zijn op de site. Ook klanten kunnen je profiel zien, maar alleen mensen die zijn ingelogd hebben zicht op je contactgegevens. 

  • JPG/JPEG/PNG
  • Zo vierkant mogelijk
  • Vooral je gezicht
  • Max 500kb

Review maken

Onze studenten – misschien jij ook – hebben veel aan de reviews op onze site. Help jij toekomstige studenten met jouw review? Het mag eventueel anoniem of onder pseudoniem. Veel dank!

complete opleiding voor teamcoaches
Meer informatie +

Kom kennismaken met ons!

Je wilt wellicht met ons samenwerken of je bij ons laten opleiden, maar nog even ‘gevoel’ krijgen bij wie wij zijn? Of je hebt gewoon een aantal vragen die je liever persoonlijk bespreekt?

Laten we (video)bellen!

We ontmoeten elkaar via telefoon, Teams of Zoom. Geheel vrijblijvend uiteraard. In principe neemt Martijn Vroemen contact met je op, maar je kunt ook kiezen voor andere Teamchangers.

Handleiding Zoom + mini-werkvormen

Stel je vraag!